Home
Obecnie najbardziej popularnym i odformalizowanym rodzajem restrukturyzacji jest postępowanie o zatwierdzenie układu (potocznie zwane: ,,PZU’’). Atrakcyjność procedury wynika w głównej mierze z tego, że znaczna część postępowania prowadzona jest bez udziału sądu, natomiast nadzór nad przebiegiem kluczowych etapów procedury sprawowany jest przez nadzorcę układu. Tego zaś samodzielnie wybiera dłużnik. Niemniej, specyfika postępowania o zatwierdzenie układu (odrębność względem pozostałych trzech postępowań restrukturyzacyjnych), jak i treść przepisów regulujących jego przebieg powodują, że w toku postępowania pojawia się wiele wątpliwości interpretacyjnych. Z tymi ostatnimi muszą mierzyć się wszyscy zaangażowani w postępowanie. W szczególności wierzyciele, dłużnicy, jak i doradcy restrukturyzacji. Jedna z kluczowych wątpliwości, która pojawiła się w praktyce funkcjonowania PZU dotyczy tego, czy nadzorca układu jest uprawniony do wyrażenia zgody na dokonanie przez dłużnika czynności, o których mowa w art. 129 ust. 1 i 2 Prawa restrukturyzacyjnego?
Jakie czynności wymagają szczególnej zgody?
W pierwszej kolejności warto wskazać, które czynności dokonane przez dłużnika wymagają zgody z art. 129 p.r. Po pierwsze, obciążenie składników masy układowej lub sanacyjnej hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, hipoteką morską w celu zabezpieczenia wierzytelności nieobjętej układem. Po drugie, przeniesienie własności rzeczy lub prawa na zabezpieczenie wierzytelności nieobjętej układem. Po trzecie, obciążenie składników masy układowej lub sanacyjnej innymi prawami. Po czwarte, zaciągnięcie kredytów lub pożyczek. Po piąte, zawarcie umowy dzierżawy przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części lub innej podobnej umowy. Po szóste, sprzedaż przez dłużnika nieruchomości lub innych składników majątku o wartości powyżej 500 tys. zł.
Dokonanie powyższych czynności przez dłużnika bez uzyskania wymaganej zgody będzie skutkowało ich nieważnością (czynność nie wywoła zamierzonego skutku).
Kto wyraża zgodę na dokonanie czynności?
Zgodnie z zasadami ogólnymi, zgody na dokonanie powyżej wyliczonych czynności udziela rada wierzycieli. Jest to organ złożony zasadniczo z 7 wierzycieli (5 członków i 2 zastępców), który działa w interesie ogółu wierzycieli. Radę wierzycieli powołuje sędzia-komisarz. Ten ostatni realizuje nadto kompetencje rady (a więc i wyraża zgodę na dokonanie czynności z art. 129 p.r.) wówczas, gdy w danym postępowaniu nie została ona powołana.
Zasady ogólne a specyficzny charakter postępowania o zatwierdzenie układu
Skoro istnieją jasne zasady regulujące kwestię udzielania dłużnikowi zgody na dokonanie przez niego czynności o istotnym znaczeniu (z art. 129 p.r.), to dlaczego sprawiają one trudności w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu? Otóż w PZU nie zostaje wyznaczony sędzia-komisarz. Po prostu nie ma podstawy prawnej do jego wyznaczenia w tym postępowaniu. Skoro nie ma sędziego-komisarza, to nie ma jednocześnie podmiotu, który powołałby radę wierzycieli, no i oczywiście skoro nie ma sędziego-komisarza, to nie może on realizować kompetencji rady wierzycieli, w sytuacji braku jej powołania.
Pomysły rozwiązania
Jak wybrnąć z takiej zagadki prawnej? W praktyce pojawiło się co najmniej pięć pomysłów rozwiązania tego problemu. Po pierwsze, można przyjąć, że kompetencję do udzielania omawianej zgody ma nadzorca układu. Po drugie, można przekonywać, że kompetencję taką posiada sąd restrukturyzacyjny. Trzecie koncepcja zakłada, że uprawniony w tym zakresie jest sędzia wyznaczony. Po czwarte, można uznać, że w toku postępowania o zatwierdzenie układu nie ma podmiotu uprawnionego do udzielenia autoryzacji działania dłużnika, a co za tym idzie, w toku PZU po prostu nie może on skutecznie dokonać czynności wyliczonych w art. 129 p.r. Po piąte wreszcie, można twierdzić, że skoro brak podmiotu uprawnionego do wyrażania zgody, to czynność dłużnik może podjąć samodzielnie.
Konkluzja
Chociaż każdy z przedstawionych kierunków interpretacyjnych ma pewne zalety, najwłaściwszy – i dostrzegany też w orzecznictwie – zdaje się być pogląd pierwszy. Zakłada on, że to nadzorca układu posiada kompetencję do udzielenia dłużnikowi zgody na dokonanie czynności z art. 129 p.r. Stanowisko to dobrze wpisuje się w charakter samego postępowania o zatwierdzenie układu, które co do zasady ma zostać przeprowadzone szybko i sprawnie. Co więcej, w PZU aż do momentu złożenia wniosku o zatwierdzenie układu udział sądu jest co do zasady wyłączony z tego postępowania, a to nadzorca układu sprawuje kontrolę nad przebiegiem procedury. To również koresponduje z powyższym zapatrywaniem. Niemniej, niezależnie od powyższego warto pamiętać, że sądy prezentują różne stanowiska i często od konkretnego ośrodka (a nawet sędziego rozpatrującego sprawę!) może zależeć, które stanowisko zostanie uznane za prawidłowe.
